ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μία εκτροφή ζώων όμως για να χαρακτηριστεί ως βιολογική πρέπει και οι

συμπληρωματικώς χορηγούμενες ζωοτροφές (χονδροειδείς και συμπυκνωμένες) να είναι «βιολογικές» (παραγωγή χωρίς λιπάσματα και φυτοφάρμακα).

Η βιολογική κτηνοτροφία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της οργάνωσης της

παραγωγής στη βιολογική γεωργία, βοηθώντας στη βελτίωση της υφής του εδάφους, στον εμπλουτισμό του με οργανική ουσία και θρεπτικά στοιχεία και συμβάλλοντας στη βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της γεωργίας.

Η βιολογική εκτροφή ζώων, βασίζεται στις ίδιες περίπου αρχές και κανόνες με τη βιολογική γεωργία. Ως βιολογική εκτροφή, μπορεί να χαρακτηριστεί το σύστημα εκείνο που στηρίζεται στη φυσική διαβίωση των ζώων, χρησιμοποιεί αποκλειστικά βιολογικές ζωοτροφές, περιορίζει στο ελάχιστο δυνατό τη χρήση χημικών συνθετικών αλλoπαθητικών φαρμάκων (μόνο για κατασταλτικούς και όχι για προληπτικούς λόγους), προάγει την βιοποικιλότητα, προστατεύει το περιβάλλον, είναι αντίθετο προς τη γενετική τροποποίηση και διακρίνεται για την ποιοτική υπεροχή και την ασφάλεια των προϊόντων που παράγει.

Η βιολογική κτηνοτροφία ασκείται πάντα σε σχέση με τη διατιθέμενη έκταση,

αποκλείοντας τις υπερβολικές πυκνότητες ζώων. Εκτροφή, χωρίς τις αναγκαίες

εκτάσεις για άσκηση ή βόσκηση των ζώων, είναι πρακτική ασυμβίβαστη προς το

πνεύμα και το γράμμα της βιολογικής παραγωγής.

Οι βασικές αρχές περιλαμβάνουν τα παρακάτω :

6. Η διατήρηση και προώθηση της βιοποικιλότητας, με την αξιοποίηση εγχώριων φυλών και τύπων ζώων.
7. Η εκτροφή μόνο, αποκλειστικά με βιολογικό τρόπο, εκτρεφόμενων ζώων εντός των ορίων της ίδιας μονάδας, έστω και αν στην εκμετάλλευση μπορεί να υπάρχουν και ‘‘συμβατικά’’ ζώα, άλλου όμως  είδους και σε ξεχωριστές εγκαταστάσεις.
8. Η διατροφή των ζώων με πλήρως βιολογικές ζωοτροφές, έστω και αν προβλέπονται κάποιες παρεκκλίσεις, ιδίως στα πρώτα στάδια λειτουργίας των εκμεταλλεύσεων.
9. Η εφαρμογή της ομοιοπαθητικής και ο περιορισμός των αλλοπαθητικών αγωγών στο ελάχιστο δυνατό.
10. Η απαγόρευση της χρήσης των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και των προϊόντων που προέρχονται από αυτούς.

Η βιολογική κτηνοτροφία βελτιώνει το εισόδημα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και αποτελεί μια καλή προοπτική για τη συγκράτηση του πληθυσμού στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές που κατά κύριο λόγο αυτή ασκείται.

Σήμερα η βιολογική κτηνοτροφία θα μπορούσε να οριστεί σε επίπεδο Ε.Ε ως εκείνη που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του Καν. (ΕΚ) 1804/99 του Συμβουλίου για τα βιολογικά προϊόντα. Η αειφόρος κτηνοτροφία έκανε την εμφάνισή της στην Ευρώπη αρκετά αργότερα από τη βιολογική γεωργία, όπου σε πολλές χώρες υπάρχει σημαντικός αριθμός αμιγών και κυρίως μικτών εκμεταλλεύσεων. Στη χώρα μας, παρότι πολλές εκτροφές (ιδίως αιγοπροβάτων) ανταποκρίνονταν σε μεγάλο ποσοστό προς τις απαιτήσεις ενός βιολογικού συστήματος, δεν είχαν θεσπιστεί εθνικοί κανόνες παραγωγής ζωικών προϊόντων με βιολογικό τρόπο. Η παραγωγή τέτοιων προϊόντων, άρχισε ουσιαστικά το 2001 με την εφαρμογή του σχετικού κανονισμού.

Με βιολογικούς κανόνες μπορούν να εκτραφούν όλα τα ζώα, όμως από τον κανονισμό καλύπτονται τα παρακάτω είδη και τα μη μεταποιημένα προϊόντα που αυτά παράγουν :

1. Βοοειδή (συμπεριλαμβανομένων των ειδών Bubalus και Bison).
2. Χοίροι.
3. Πρόβατα και Αίγες.
4. Ιπποειδή.
5. Πουλερικά.

Σύµφωνα µε στοιχεία του 2003,στην Ε.Ε-15 ο αριθµός των πιστοποιημένων προβάτων και αιγών ανέρχεται σε 2,4 εκατομμύρια κεφάλια ή 2,4% του συνόλου των εκτρεφόμενων προβάτων και αιγών. Από τα 2 εκατομμύρια περίπου πρόβατα το 35% εντοπίζεται στην Μεγάλη Βρετανία, το 21% στην Ιταλία, και το 11% στην Γερµανία.

Από τις 380.000 πιστοποιημένες αίγες, το 49% εντοπίζεται στην Ελλάδα και το 26% στην Ιταλία. Τρία Κράτη-Μέλη έχουν πιστοποιημένο αριθµό προβάτων και αιγών πάνω από 10% κι αυτές είναι η Δανία (14%), η Γερµανία (11%) και η Σουηδία (10%) κι ακολουθούν η Φιλανδία (6%) , η Ιταλία (6%), και το Βέλγιο (5%).

Στη βιολογική κτηνοτροφία πρέπει να επιδιώκεται όλη η ποσότητα ή τουλάχιστον το μεγαλύτερο ποσοστό των αναγκαίων ζωοτροφών, να παράγονται εντός της εκμετάλλευσης, για περισσότερη αυτονομία και καλύτερο έλεγχο.

Δεδομένης της περιορισμένη εφαρμογής των αλλοπαθητικών αγωγών(χρήση χημικώς παραγόμενων φαρμάκων), πρέπει τα ζώα στις βιολογικές εκτροφές να επιλέγονται με πολύ προσοχή, ώστε να διασφαλίζεται η προληπτική υγεία της αγέλης(ή κοπαδιού ή σμήνους) και να ενισχύεται το ανοσοποιητικό τους σύστημα με την καλή διατροφή και την συνεχή άσκηση.

Οι παραγωγοί που θα ασχοληθούν με τη βιολογική κτηνοτροφία πρέπει να εμπνευστούν κατ’ αρχήν από το πνεύμα αυτού του τρόπου παραγωγής και να

σκέφτονται όχι μόνο ως παραγωγοί αλλά και ως καταναλωτές.

Οι οικονομικές ενισχύσεις (επιδοτήσεις) δεν πρέπει να λειτουργήσουν ως δέλεαρ για κάποιους παραγωγούς, αφού αυτές έχουν προσωρινό χαρακτήρα (5 χρόνια) και αποσκοπούν στην ενίσχυση των εκμεταλλεύσεων τα πρώτα χρόνια λειτουργίας τους, έως ότου ο παραγωγός αποκτήσει τις κατάλληλες γνώσεις και

εμπειρία.

Στην Ελλάδα βιολογική κτηνοτροφία, με επίσημα αναγνωρισμένο τρόπο, δεν υπήρξε μέχρι σήμερα. Τα παραδοσιακά συστήµατα εκτροφής αιγών και προβάτων είναι πολύ κοντά στις απαιτήσεις της βιολογικής κτηνοτροφίας. Σε πολλές ορεινές ο τοµέας της αιγοπροβατοτροφίας, µπορεί να πει κανείς ότι βρίσκεται σχεδόν σε «προβιολογικό» στάδιο. Έτσι σε συμμόρφωση µε τον Καν(ΕΚ)2092/91 θα µμπορούν να πιστοποιηθούν τα ζώα στις περιοχές αυτές και να προσφέρουν στους καταναλωτές πιστοποιημένα και αναγνωρισμένα βιολογικά προϊόντα. Αυτό δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι πρέπει τα 6-7 εκατομμύρια αίγες και πρόβατα που εκτρέφονται στις περιοχές αυτές να µμετατραπούν σε βιολογικά εκτρεφόμενα, όταν σε χώρες µε παράδοση στον τοµέα της βιολογικής κτηνοτροφίας το ποσοστό για το σύνολο της κτηνοτροφίας δεν ξεπερνά το 11%, όπως συμβαίνει π.χ. στην Αυστρία, ενώ κυµαίνεται συνήθως µεταξύ 0,5 και 2,5% στις περισσότερες απ. αυτές. Και άλλα συστήµατα εκτροφής εφόσον διαθέτουν επάρκεια ίδιο παραγόμενων βιολογικών ζωοτροφών, µπορούν να ενταχθούν στη βιολογική παραγωγή.

Σύµφωνα µε στοιχεία του έτους 2006, το µμεγαλύτερο μερίδιο στην βιολογική εκτροφή κατέχουν οι αίγες µε ποσοστό 31% και ακολουθούν τα πρόβατα µε ποσοστό 28%, τα πουλερικά µε ποσοστό 14% και οι χοίροι µε 23%.

Η βιολογική γεωργία στην Ευρώπη παρουσίασε εντυπωσιακή άνοδο από το 1985 και μετά. Από το 1995 η ετήσια ανάπτυξη είναι της τάξης του 30-35%.
Η βιολογική κτηνοτροφία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ευρύτερης βιολογικής γεωργίας, αναπτύχθηκε αργότερα, ουσιαστικά από το 1980 και μετά, κύρια στην Αγγλία, Δανία, Γερμανία και Αυστρία.

Η κατανάλωση των Βιολογικών Προϊόντων στην Ελλάδα καλύπτει μόλις το 0,4% του συνόλου, σε σχέση με το 2-5% της μέσης κατανάλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η ζήτηση τυροκομικών προϊόντων από βιολογικό αιγοπρόβειο γάλα παρουσιάζει σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια και ήδη λειτουργούν τυροκομεία που παράγουν βιολογική φέτα και άλλα παραδοσιακά τυροκομικά προϊόντα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας: Βοιωτία, Εύβοια, Γρεβενά, Αττική, Λέσβος , Πελοπόννησος και Βόλος.

Τα κυριότερα ζωικά προϊόντα που παράγονται με βιολογικό τρόπο και διατίθενται στις αγορές της Ευρώπης, αναφέρει ο παραπάνω καθηγητής είναι το κρέας, κυρίως μοσχαρίσιο, το γάλα, ορισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το γιαούρτι και διάφορα τυριά και τα αυγά και το κρέας των πουλερικών.

Ωστόσο, η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας δεν συμπίπτει στις διάφορες χώρες της Ε.Ε. Ενδεικτικά στην Γερμανία παράγονται 224 εκ. λίτρα βιολογικού γάλακτος το χρόνο, στην Ελβετία 210, στην Αυστρία 170, στην Δανία 140. Στην Γαλλία σφάζονται κάθε χρόνο 25.000.000 βιολογικά κοτόπουλα ενώ η κατανάλωση βιολογικού κρέατος πλησιάζει τους 2000 τόνους.

Τέλος οι πωλήσεις βιολογικών κτηνοτροφικών προϊόντων στην Ευρώπη ανήλθαν σε 26,2 % και σε επίπεδα Ευρώ 1.2 εκατ. Μερικές χώρες έφτασαν και το 30% όταν οι καταναλωτές εξαιτίας των διατροφικών κρίσεων αναγκάστηκαν να στραφούν στα βιολογικά τρόφιμα. Η μεγαλύτερη ανάπτυξη παρατηρήθηκε στην Γερμανία. Η πιο μικρή αύξηση παρατηρήθηκε στις σκανδιναβικές χώρες κυρίως στην Δανία της οποίας ο τομέας των βιολογικών γαλακτοκομικών προϊόντων έφτασε σε επίπεδο ωριμότητας.