Επίκουρος Καθηγητής Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.
Σε προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε στη διατροφή των γαλακτοπαραγωγών προβάτων όπου και τονίστηκαν οι ιδιαιτερότητες του πεπτικού συστήματος των μηρυκαστικών και ο κυρίαρχος ρόλος της μεγάλης κοιλίας (ΜΚ). Είναι γνωστό ότι στα μηρυκαστικά, αυτό που ουσιαστικά προέχει είναι η ικανοποίηση των «αναγκών» της Μ.Κ. (π.χ. για τη σύνθεση μικροβιακών πρωτεϊνών) και η αποφυγή διαταραχών στο μικροπεριβάλλον της (π.χ. επιθυμητόpΗ = 6-7), καθώς και η διασφάλιση ενός ικανοποιητικού ρυθμού διόδου των ζωοτροφών από τον πεπτικό σωλήνα (ποικίλει από 24-60 ώρες). Στόχος μας εδώ όμως, δεν είναι η ανασκόπηση της φυσιολογίας της πέψης των θρεπτικών ουσιών στα μηρυκαστικά αλλά η σύντομη περιγραφή ενός πρακτικού οδηγού για τον καταρτισμό σιτηρεσίων και τη διατροφή, συγκεκριμένα των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων.
Σήμερα, ο καταρτισμός των σιτηρεσίων των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών υπολογιστών (ΗΥ) και τη χρησιμοποίηση εξειδικευμένων προγραμμάτων (Software). Εντούτοις, ο καταρτισμός του σιτηρεσίου στον ΗΥ επιτυγχάνεται με βάση τις πληροφορίες που εισάγονται στο πρόγραμμα από τον χειριστή (π.χ. σωματικό βάρος αγελάδας, στάδιο γαλακτικής περιόδου, ποσότητα παραγόμενου γάλακτος, είδος ζωοτροφών, χημική σύνθεση ζωοτροφών κτλ.). Όλα τα διαθέσιμα προγράμματα χρησιμοποιούν μια σειρά από αλγορίθμους για να αποδώσουν την «καλύτερη» πρόβλεψη με βάση τις ανάγκες της «μέσης» αγελάδας όπως αυτή έχει προκαθοριστεί από το χειριστή του προγράμματος. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα κυριότερα προγράμματα (Software) που χρησιμοποιούνται σήμερα για τον καταρτισμό σιτηρεσίων για γαλακτοπαραγωγές αγελάδες και βοοειδή γενικότερα. Για περισσότερες ο αναγνώστης μπορεί να επισκεφτεί τον ιστοχώρο όπου το κάθε πρόγραμμα είναι διαθέσιμο.
Πίνακας 1. Σημαντικότερα προγράμματα καταρτισμού σιτηρεσίων για βοοειδή
ΠρόγραμμαΦορέαςΣύστημα
Ιστοσελίδα
Dairy Ration System,DRSACS Computer ServicesNRChttp://www.acsdrs.com
RationProProfitSourceNRChttp://www.rationpro.com/
INRAtion- PrevAlimINRAINRAhttp://www.inration.educagri.fr/uk/presentation.php
RumNutA.T ChamberlainAFRC, PDIhttp://www.rumnut.com
Feed ration BalancerFeed Management SystemsNRChttp://www.feedsys.com/
CamDairyCam SoftwareΚαθοριζόμενο από το χρήστηhttp://epicentre.massey.ac.nz/Software/
CamDairy/tabid/189/Default.aspx
The Consulting NutritionistDalex Computer Systems, Inc.CNCPS, NRChttp://www.dalex.com/
CPM-DairyCornell Univ. Pennsylvania Miner InstituteCNCPShttp://mail.vet.upenn.edu/~ejjancze/
http://mail.vet.upenn.edu/~ejjancze/
cpmbeta3.html
CNCPSCornell UniversityCNCPShttp://www.cncps.cornell.edu/downloads.htm
Formulate2Central Valley Nutritional AssociatesNRChttp://www.formulate2.com/
MollyUniv. California, DavisMollyhttp://animalscience.ucdavis.edu/research/molly/Molly.htm
PCDairy-2Univ California, DavisNRChttp://animalscience.ucdavis.edu/extension/software.htm
ShieldUniv California, DavisΚαθοριζόμενο από το χρήστηhttp://animalscience.ucdavis.edu/extension/Software/shield.htm
SigaDairySiga Farm SoftwareNRChttp://www.siga.net
SpartanMichigan State UniversityNRChttp://www.msu.edu/user/ssl/index.htm

Οι αγελάδες μπορούν να προμηθευτούν ενέργεια, πρωτεΐνες, μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες από τις ζωοτροφές και τις προσθετικές ουσίες που περιέχονται στο σιτηρέσιο. Είναι συνήθως άνευ σημασίας το πόσο «καλό» και ισορροπημένο είναι ένα σιτηρέσιο αν οι αγελάδες για τις οποίες προορίζεται αδυνατούν να καταναλώσουν την προσδοκώμενη ποσότητα. Επομένως, ανεξάρτητα από τη χρησιμοποίηση ή όχι ΗΥ, ο ασχολούμενος με τη διατροφή των αγελάδων θα πρέπει να γνωρίζει τις βασικές αρχές που διέπουν τον καταρτισμό σιτηρεσίων. Έτσι, ως αφετηρία (πρώτο βήμα) θα πρέπει πάντα να υπολογίζεται η ποσότητα του σιτηρεσίου που μπορεί να καταναλώσει μία αγελάδα. Ο όγκος (ποσότητα) του σιτηρεσίου που μπορεί να καταναλώσει μία αγελάδα είναι συγκεκριμένος και καθορίζεται από το μέγεθος του πεπτικού της σωλήνα. Υπολογίζεται συνήθως ως χιλιόγραμμα ξηρής ουσίας (Ξ.Ο.) που καταναλώνεται στη διάρκεια μίας ημέρας.
Στη πράξη και για τις αγελάδες Χολστάιν και Χολσταιν- Φρίζιαν η ποσότητα της Ξ.Ο. που μπορούν να καταναλώσουν υπολογίζεται ότι είναι 3% του σωματικού τους βάρους (Σ.Β.). Ένας άλλος πρακτικός τρόπος υπολογισμού είναι η σχέση Ξ.Ο. = 0,25 x ΣΒ + 0,1x Υ, όπου ΣΒ το σωματικό βάρος της αγελάδας και Υ η ποσότητα του παραγόμενου γάλακτος. Για παράδειγμα, μία αγελάδα με Σ.Β. 650 χλγ. που παράγει 30 λίτρα γάλακτος θα καταναλώσει Ξ.Ο. ίση με το 3% του ΣΒ δηλαδή 0,03 x 650 = 19.5 χλγ. και αν εφαρμοστεί η σχέση όπου συνυπολογίζεται η γαλακτοπαραγωγή τότε Ξ.Ο. = 0,025 x650 + 0,1 x 30 = 19,25. Θα πρέπει να τονιστεί επίσης ότι αγελάδες με πολύ υψηλή γαλακτοπαραγωγή (συνήθως πάνω από 40 λίτρα ημερησίως) μπορούν να καταναλώσουν ποσότητες Ξ.Ο. μέχρι και 4% του Σ.Β. τους.
Η μεγιστοποίηση της καταναλισκόμενης Ξ.Ο. από τις αγελάδες θα πρέπει να είναι πάντα ο στόχος ενός προγράμματος διατροφής αφού μείωση στη κατανάλωση Ξ.Ο. οδηγεί σε άμεση πτώση της γαλακτοπαραγωγής και μπορεί να έχει επιπτώσεις στην αναπαραγωγική ικανότητα της αγελάδας (π.χ. μειωμένη γονιμότητα). Επιπλέον, η μειωμένη κατανάλωση Ξ.Ο. κατά το τελευταίο στάδιο της Ξηρής περιόδου (Ξ.Π.), δηλαδή τις τελευταίες 20 μέρες, καθώς και στην έναρξη της γαλακτικής περιόδου μπορεί να οδηγήσει σε επιλόχεια υπασβεστιαιμία, λιπώδη εκφύλιση του ήπατος, κέτωση, υπομαγνησιαιμία ή ακόμα και μετατόπιση ηνύστρου. Πρακτικά, η καταναλισκόμενη Ξ.Ο. αυξάνεται όταν στις αγελάδες χορηγείται ολικό σιτηρέσιο (TotalMixed RationTMR). Αντίθετα παρατηρείται μείωση όταν οι χονδροειδείς ζωοτροφές χορηγούνται ξεχωριστά από τις συμπυκνωμένες και η ποιότητα για παράδειγμα του ενσιρώματος είναι μέτρια έως κακή. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η ποσότητα της καταναλισκόμενης Ξ.Ο. κατά τη πρώτη εβδομάδα μετά τον τοκετό είναι μόλις τα 2/3 της αναμενόμενης και χρειάζεται να περάσουν περίπου 8-12 εβδομάδες μέχρι οι αγελάδες να καταναλώνουν τη μέγιστη προβλεπόμενη ποσότητα Ξ.Ο. Επίσης, η ποσότητα της καταναλισκόμενης Ξ.Ο. εξαρτάται άμεσα και από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος της εκτροφής γεγονός που θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη στη χώρα μας αφού τα σιτηρέσια των αγελάδων θα πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα με την εποχή του έτους και τις αλλαγές στις κλιματολογικές συνθήκες που είναι ιδιαίτερα έντονες (π.χ. πολύ υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και πολύ χαμηλές το χειμώνα).
Το δεύτερο βήμα στο καταρτισμό σιτηρεσίων για γαλακτοπαραγωγές αγελάδες είναι η κατανόηση των ενεργειακών αναγκών τους. Η διαδικασία που περιλαμβάνει το μεταβολισμό της ενέργειας στις αγελάδες περιγράφεται απλά ως ακολούθως: Από τη αρχική συνολικά διαθέσιμη ενέργεια (Gross energyGE), ένα μέρος της (κυμαίνεται από 10 - 60%) χάνεται με τα κόπρανα. Το υπόλοιπο αποτελεί την πεπτή ενέργεια (digestible energyDE), από τη οποία περίπου 8% χάνεται στη παραγωγή μεθανίου και 11-13% στα ούρα. Η ενέργεια που απομένει ονομάζεται μεταβολιστέα ενέργεια (metabolizable energyME) και είναι αυτή που ουσιαστικά χρησιμοποιείται από το ζώο για τις ανάγκες συντήρησης, γαλακτοπαραγωγής, κυοφορίας και αύξησης ενώ παράλληλα μέρος της αποβάλλεται με τη μορφή θερμότητας. Ο υπολογισμός της χρησιμοποίησης της μεταβολιστέας ενέργειας από το ζώο γίνεται με βάση συγκεκριμένους συντελεστές που είναι οι εξής: Km = 0,7 για συντήρηση, Kl = 0,6 για τη γαλακτοπαραγωγή, Kp = 0,5 για την κυοφορία και Kg = 0,5 για την αύξηση. Στον Πίνακα 2, δίνονται μερικές ενδεικτικές τιμές για τις ανάγκες σε ενέργεια των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων για συντήρηση και παραγωγή.
Πίνακας 2. Ενδεικτικές τιμές για τις ανάγκες σε ενέργεια γαλακτοπαραγωγών αγελάδων ανάλογα με το παραγωγικό στάδιο στο οποίο βρίσκονται


Ενέργεια (MJ)
Ανάγκες Συντήρησης αγελάδας 650 χλγ.
65
Γαλακτοπαραγωγή (ανά λίτρο παραγόμενου γάλακτος)
5
Κυοφορία


25 εβδομάδες
5
30 εβδομάδες
10
35 εβδομάδες
20
40 εβδομάδες
45
Μεταβολές του ΣΒ κατά τη γαλακτική περίοδο


Απώλεια 1 χλγ. ΣΒ αποδίδει
20
Πρόσκτηση 1 χλγ. ΣΒ απαιτεί
35
Μεταβολές του ΣΒ κατά τη Ξηρή περίοδο


Απώλεια 1 χλγ. ΣΒ αποδίδει
25
Πρόσκτηση 1 χλγ. ΣΒ απαιτεί
60

Έτσι με βάση τον παραπάνω πίνακα είναι εύκολος ο υπολογισμός των ενεργειακών αναγκών για παράδειγμα μιας αγελάδας με Σ.Β. 650 χλγ. που παράγει 30 λίτρα γάλα ημερησίως, βρίσκεται στη 10 εβδομάδα της κυοφορίας και στο στάδιο αυτό χάνει περίπου 500 γραμμάρια Σ.Β. ημερησίως: [Συντήρηση + Γαλακτοπαραγωγή + Κυοφορία] - Ενέργεια που παράγεται από την απώλεια Σ.Β. = [65 + (30 x 5) + 0] - (20x 0,5) = 205 MJ.

Αν το σιτηρηρέσιο είναι ελλειμματικό σε ενέργεια τότε θα παρατηρήσουμε άμεση πτώση της γαλακτοπαραγωγής και μείωση της περιεκτικότητας του γάλακτος σε πρωτεΐνες και λίπος. Αν η έλλειψη της ενέργειας στο σιτηρέσιο δεν διορθωθεί με την προσθήκη κατάλληλων πηγών ενέργειας (π.χ. μελάσα ή αύξηση της ποσότητας των πλούσιων σε ενέργεια συμπυκνωμένων ζωοτροφών), τότε μακροπρόθεσμα θα υπάρξουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην γονιμότητα των αγελάδων. Η προσθήκη ενεργειακών πηγών στο σιτηρέσιο δεν πρέπει να γίνεται ανεξέλεγκτα αλλά σε συνδυασμό με το ύψος της γαλακτοπαραγωγής όπως για παράδειγμα φαίνεται στον Πίνακα 3.

Πίνακας 3. Προτεινόμενα όρια για τη προσθήκη ενεργειακών πηγών στο σιτηρέσιο γαλακτοπαραγωγών αγελάδων ανάλογα με το ύψος της γαλακτοπαραγωγής

Ποσότητα παραγόμενου γάλατος (λίτρα)

20
25
30
35
40
45
50
NDF(% Ξ.Ο.) κατ' ελάχιστο
37
36
35
34
33
32
31
Άμυλο (% Ξ.Ο.) μέγιστο
12
15
18
21
24
27
30
Σάκχαρα (% Ξ.Ο.) μέγιστο
3,4
4,3
5,1
6
6,9
7,7
8,6
Λίπος (% Ξ.Ο.) μέγιστο
3,5
4
4,4
4,8
5,2
5,6
5,9

Το τρίτο βήμα στο καταρτισμό σιτηρεσίων για γαλακτοπαραγωγές αγελάδες είναι ο προσδιορισμός των αναγκών τους σε πρωτεΐνες. Η διαδικασία πέψης των πρωτεϊνών στα μηρυκαστικά, όπως αναφέρθηκε στο άρθρο για τη διατροφή των προβάτων, είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη γεγονός που κάνει το ακριβή υπολογισμό των αναγκών ιδιαίτερα επίπονο. Σήμερα, τρία είναι τα κύρια συστήματα που χρησιμοποιούνται για τη πρόβλεψη των πρωτεϊνικών αναγκών για γαλακτοπαραγωγές αγελάδες: (i) Το βρετανικό σύστημα (AFRC) που αναφέρεται στη μεταβολιστέα πρωτεΐνη (metabolizable proteinMP), (ii) το Γαλλικό σύστημα (INRA) που αναφέρεται στις πεπτές πρωτεΐνες (Proteins Digestible in the Intestine, PDI) και (iii) το αμερικάνικο σύστημα (USACornell University net protein system). Η εμπλοκή της Μ.Κ. με την παραγωγή μικροβιακής πρωτεΐνης καθώς και οι ποσότητες των πρωτεϊνών της τροφής που περνούν αδιάσπαστες τη ΜΚ και χρησιμοποιούνται στη συνέχεια στο λεπτό έντερο ή χάνονται με τα κόπρανα σε συνδυασμό με το ρυθμό διόδου των ζωοτροφών από τον πεπτικό σωλήνα των αγελάδων καθιστούν σχεδόν αδύνατο τον υπολογισμό των αναγκών χωρίς τη βοήθεια ΗΥ. Εντούτοις, στον Πίνακα 4 δίνονται μερικές ενδεικτικές τιμές για τις ανάγκες σε ολικές πρωτεΐνες στο σιτηρέσιο των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων ανάλογα με το ύψος της γαλακτοπαραγωγής θεωρώντας ότι το μέσο Σ.Β. τους είναι 650 χλγ.

Πίνακας 4. Ενδεικτικές τιμές για τις ανάγκες σε ολικές πρωτεΐνες στο σιτηρέσιο γαλακτοπαραγωγών αγελάδων ανάλογα με τη ποσότητα του γάλακτος που παράγουν ημερησίως
Ποσότητα παραγόμενου γάλακτος
(λίτρα/ημέρα)
Περιεκτικότητα του σιτηρεσίου σε ολικές πρωτεΐνες (γραμ./χλγ. Ξ.Ο.)
0
135-145
10
145-155
20
155-165
30
165-175
40
175-185
50
185-200

Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι στον Πίνακα 4 αναφερόμαστε σε ολικές πρωτεΐνες στο σιτηρέσιο και όχι σε ολικές αζωτούχες ουσίες αφού στο σιτηρέσιο των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων η προσθήκη μη πρωτεϊνικών αζωτούχων ουσιών (π.χ. ουρία) θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω των προβλημάτων που προκύπτουν στη υγεία της αγελάδες (π.χ. συχνότατες παθήσεις του ήπατος). Αντίστοιχα, με τη περίπτωση που το σιτηρηρέσιο είναι ελλειμματικό σε ενέργεια, έτσι αν είναι ελλειμματικό σε πρωτεΐνες τότε θα παρατηρήσουμε άμεση πτώση της γαλακτοπαραγωγής και μείωση της περιεκτικότητας του γάλακτος σε πρωτεΐνες και λίπος. Το τέταρτο βήμα στο καταρτισμό σιτηρεσίων για γαλακτοπαραγωγές αγελάδες είναι ο προσδιορισμός των αναγκών τους σε μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία (Εικόνα 1) και βιταμίνες. Επειδή πρακτικά, ο υπολογισμός των αναγκών αυτών είναι πολύ δύσκολος η καλύτερη λύση είναι η προσθήκη στο σιτηρέσιο ειδικών συμπληρωμάτων (ισορροπιστές).

Στο σημείο αυτό θα τονίσουμε για μία ακόμα φορά ότι η προσοχή
 θα πρέπει να εστιάζεται στη ποιότητα αυτών των συμπληρωμάτων (ισορροπιστών) και όχι στη τιμή τους ιδιαίτερα αν το σιτηρέσιο προορίζεται για αγελάδες με σημαντικά υψηλή γαλακτοπαραγωγή. Επιπλέον, οι ανάγκες σε ορισμένα από τα ανόργανα στοιχεία (π.χ. ασβέστιο, μαγνήσιο) αυξάνονται σημαντικά ανάλογα με το ύψος της γαλακτοπαραγωγής και αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στον καταρτισμό του σιτηρεσίου. Αν οι ανάγκες σε μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία ή βιταμίνες δεν καλύπτονται από το σιτηρέσιο τότε πολύ σύντομα θα εκδηλωθούν κλινικά συμπτώματα που σχετίζονται με κάθε έλλειψη ξεχωριστά. Στη πράξη αυτό που έχει σημασία είναι η κάλυψη των αναγκών και αυτό επιτυγχάνεται αν το σιτηρέσιο περιέχει μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες σε ποσότητες που να ικανοποιούν αγελάδες με υψηλή γαλακτοπαραγωγή. Στο Πίνακα 5 δίνονται μερικές ενδεικτικές τιμές γιαμακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες που θα πρέπει να περιέχονται σε ένα σιτηρέσιο που προορίζεται για αγελάδες με Σ.Β. 650 χλγ, που παράγουν 40 λίτρα γάλα.


Πίνακας 5. Ενδεικτικές τιμές για τις ανάγκες σε μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες στο σιτηρέσιο γαλακτοπαραγωγών αγελάδων που παράγουν 40 λίτρα γάλακτος ημερησίως
Μακροστοιχεία (γραμ.)
Ιχνοστοιχεία (mg)
Βιταμίνες
Ασβέστιο (Ca)
>100
Χαλκός (Cu)
180-800
Βιταμίνη Α(IU/d)
50.000
Φωσφόρο (P)
80-95
Κοβάλτιο (Co)
2
Βιταμίνη D(IU/d)
15.000
Μαγνήσιο (Mg)
>40
Σελήνιο (Se)
3-4
Βιταμίνη Ε(IU/d)
500-1000
Νάτριο (Na)
30
Ιώδιο (I)
10-100
Βιοτίνη (γραμ)
10-20
Κάλιο (K)
80
Σίδηρος (Fe)
800




Θείο (S)
30
Μαγγάνιο (Mn)
500








Ψευδάργυρος (Zn)
600





Το πέμπτο βήμα αφορά στο καθορισμό της μεθόδου με την οποία θα χορηγηθεί στο σιτηρέσιο στις αγελάδες. Τρεις είναι οι κύριες μέθοδοι που εφαρμόζονται από την πλειοψηφία των εκτροφέων και περιλαμβάνουν: (Α) κατά βούληση κατανάλωση χονδροειδών ζωοτροφών και χορήγηση συμπυκνωμένων ζωοτροφών στο αρμεχτήριο (Β) χορήγηση ολικού σιτηρεσίου (TMR) και (Γ) συνδυασμό των δύο προηγουμένων, δηλαδή χορήγηση ολικού σιτηρεσίου σε όλες τις αγελάδες και επιπλέον χορήγηση συμπυκνωμένων ζωοτροφών στο αρμεχτήριο σε αγελάδες με πολύ υψηλή γαλακτοπαραγωγή. Οι παραπάνω μέθοδοι εκτροφής μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο ευρείας συζήτησης, αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος του παρόντος άρθρου. Η πρώτη μέθοδος (Α) είναι κατάλληλη μόνο για αγελάδες με μέτρια επίπεδα γαλακτοπαραγωγής. Θα πρέπει να τονιστεί η μέγιστη ποσότητα των συμπυκνωμένων ζωοτροφών κάθε φορά που η αγελάδα βρίσκεται στο αρμεχτήριο δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 4 χλγ. Έτσι σε μία αγελάδα που αρμέγεται δύο φορές ημερησίως θα χορηγηθούν συνολικά 8 χλγ. συμπυκνωμένων ζωοτροφών. Η δεύτερη μέθοδος (χορήγηση ολικού σιτηρεσίου) προϋποθέτει την ομαδοποίηση των αγελάδων ανάλογα με το στάδιο της γαλακτικής περιόδου και την ποσότητα του παραγόμενου γάλακτος. Η ιδανική περίπτωση αφορά στην ύπαρξη τριών ομάδων στις οποίες χορηγείται διαφορετικό ολικό σιτηρέσιο (TMR), που καλύπτει τις ανάγκες συντήρησης (Σ) και τις ανάγκες ανάλογα με το ύψος της γαλακτοπαραγωγής. Έτσι, οι τρεις ομάδες μπορεί να είναι Σ + 40 λίτρα, Σ + 30 λίτρα, Σ + 20 λίτρα. Αναμφίβολα, η ομαδοποίηση των αγελάδων και η χορήγηση ολικού σιτηρεσίου αποτελεί την καλύτερη λύση. Επειδή στην πράξη η ύπαρξη τριών ομάδων είναι δύσκολη, θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστο δύο ομάδες (υψηλής και χαμηλής γαλακτοπαραγωγής). Η τρίτη μέθοδος στοχεύει στη χορήγηση ολικού σιτηρεσίου το οποίο υπολογίζεται να καλύπτει τις ανάγκες για παραγωγή συγκεκριμένης ποσότητας γάλακτος (π.χ. Σ + 30 λίτρα) που αντιστοιχεί στο μέσο όρο της αγέλης, ενώ παράλληλα στις αγελάδες εκείνες που έχουν υψηλότερη γαλακτοπαραγωγή χορηγούνται επιπλέον συμπυκνωμένες ζωοτροφές στο αρμεχτήριο, συνήθως 450 γραμ., για κάθε επιπλέον λίτρο γάλακτος.

Σε ότι αφορά στις αγελάδες που βρίσκονται σε Ξ.Π. στη πράξη οι εκτροφείς συνήθως φαίνεται να παραμελούν τη διατροφή τους. Αυτό είναι βασικό σφάλμα αφού η Ξ.Π. είναι ουσιαστικά μια ανάπαυση στον παραγωγικό κύκλο της αγελάδας και αποτελεί προετοιμασία για την επόμενη γαλακτική περίοδο. Η Ξ.Π. συνήθως χωρίζεται σε δύο επιμέρους φάσεις που η πρώτη διαρκεί 40 μέρες ενώ η δεύτερη περίπου 20 μέρες. Κατά τη πρώτη φάση της Ξ.Π. η διατροφή των αγελάδων θα πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στις χονδροειδείς ζωοτροφές (ενσίρωμα, σανοί) και μόνο μικρές ποσότητες συμπυκνωμένων ζωοτροφών (2-4 χλγ.) θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο σιτηρέσιο. Κατά τη δεύτερη φάση της Ξ.Π. θα πρέπει να αρχίσει η σταδιακή αύξηση της ποσότητας των συμπυκνωμένων ζωοτροφών στο σιτηρέσιο.

Το έκτο και τελευταίο βήμα αφορά στο έλεγχο των αγελάδων και των αποδόσεών τους (ύψος γαλακτοπαραγωγής, ποιότητα παραγόμενου γάλακτος, δείκτης θρεπτικής κατάστασης των αγελάδων) αφού τελικοί κριτές του σιτηρεσίου είναι οι αγελάδες της εκτροφής στις οποίες αυτό χορηγείται.